Be sy' ymlaen

Mae effaith goleuni naturiol ar liwiau adawyd ar y tirwedd gan olion gorffennol diwydiannol gogledd Cymru yn rhoi naws hudolus i waith diweddaraf yr artist o Bolton - Copr, Llechen a Charreg

Gwaith newydd gan Deborah Butler yn dal enhangder arfordir Cymru a phrysurdeb yr awyrgylch drefol trwy haenau o liw sy'n mynegi dylanwad golau, tywydd, symudiad ac adeiladau ar y tirlun.

Ffotograffau gwreiddiol a newydd gan Tony Charles, yn portreadu rhai o arloeswyr y byd canu cyfoes Cymraeg o’r 60au a’r 70au.

Arddangosfa adolygol arbennig i ddathlu bywyd a gwaith yr artist Jonah Jones.

Ganed Leonard Jones (17 Chwefror 1919 - 29 Tachwedd 2004) ger Wardley, Tyne and Wear yng ngogledd ddwyrain Lloegr a daeth i enwogrwydd fel Jonah Jones, cerflunydd, artist, crefftwr ac awdur o Gymru.

Bu ei dad yn löwr cyn gwasanaethu a chael ei glwyfo yn y Rhyfel Byd Cyntaf; dioddefodd y teulu gryn dlodi yn ystod yr 1920’au a’r 1930’au. Cofrestrodd fel gwrthwynebydd cydwybodol yn yr Ail Ryfel Byd, gan weithio yn y diwydiant coedwigaeth yn gyntaf cyn ymrestru yn y Fyddin Brydeinig gan wasanaethu yn y lluoedd cefnogol. Bu’n gwasanaethu gyda ambiwlans maes y 6th Airborne Division gan gymeryd rhan yn ymgyrch yr Ardennes yn Rhagfyr 1944 a’r ymgyrch awyr dros y Rhine yn Wesel yn ystod Mawrth 1945. ‘Roedd ymysg y milwyr cyngrheiriol cyntaf i fynd i mewn i wersyll Bergen-Belsen yn dilyn ei ryddhau. Ar ôl y rhyfel fe’i lleolwyd ym Mhalisteina yn ystod camau olaf y Mandad Prydeinig.

Yn dilyn dadfyddino yn 1947 dechreuodd ar yrfa yn Caseg Press, Llanystumdwy gyda’r artist John Petts, ac yna arhosiad byr ond dyfal yng ngweithdy y diweddar Eric Gill, ble dysgodd y dechneg o lythrenu a cherfio carreg.

Yn ystod yr 1950au sefydlodd weithdy llawn amser, ac ‘roedd yn un o ychydig allai wneud bywoliaeth o gelf yng Nghymru yn ystod y cyfnod hwnnw. Gweithiodd mewn sawl cyfrwng, ond am ei gerfluniau carreg, torri llythyrenau a llythrenu cynhenid y caiff ei gofio orau. Gan ddysgu technegau traddodiadol gwydr lliw a thechnegau gwydr concrid a dale de verre mwy diweddar, gadawodd gorff o waith wedi ei selio ar galigraffi cynhenid ac roedd yr artist David Jones yn ddylanwad mawr. Cyhoeddodd ddwy nofel yn ogystal, llyfr o draethodau hunangofianol, llyfr darluniadol am lynnoedd Cymru a bywgraffiad Clough Williams-Ellis, pensaer Portmeirion. Yn ychwanegol gwnaeth gyfraniad helaeth i addysg celf ac ‘roedd yn fentor hael i nifer o artistiaid wrth iddynt gychwyn ar eu gyrfa.